در مقدمه این کتاب چنین نوشتیم « کشاورزی صنعتی هند با کاربرد هرچه وسیع تر آفت کش ها به جنگ حشرات و جانوران ریز می رود، این هر دو دست بدست هم باعث کاهش تعداد آسیابک آب نشین و بروز و گسترش دوباره اپیدمی مالاریا در سال های اخیر شده اند». این فقط نمونه ی فاجعه بزرگی است که از چندین دهه پیش از جانب سرمایه برای جانوران اعم از ریز ترین تا درشت ترین آن ها در سراسر این جهنم برنامه ریزی و اجرا می شود. جهت تشریح علل بروز پاندمی ها مقدمتان به تشریح مبانی آن می پردازیم.
در جلد اول این مجموعه گفتیم : امروزه (سال ۲۰۱۵) حدود ۱۰ میلیون ماده شیمیایی شناخته شده در جهان وجود دارد. از این حدود ۵۰ هزار بطور فعال در کالاهای مختلف بکار می روند. اگر اعتراضات دهه ۷۰ باعث قطع استفاده از موادی چون دی دی تی و پی وی سی گردید امروزه ده ها هزار ماده مشابه جای آن را گرفته اند. گزارش «صندوق جهانی طبیعت» (دبلیو دبلیو اف) در اکتبر سال ۲۰۱۸ وضعیت فاجعه بار جانوران تا آن تاریخ را نشان می دهد. این گزارش می گوید طی اندکی بیش از چهار دهه اخیر، ۶۰ درصد حیات وحش، از پستانداران تا ماهیان و ماکیان از میان رفته اند. این گزارش «صندوق جهانی طبیعت» در برگیرنده داده‌هایی از سال ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۱۴ است: در این بازه زمانی شمار پستانداران، پرندگان، ماهیان، خزندگان و دوزیستان، ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده‌است. بر اساس مطالعاتی که “انجمن جانورشناسی لندن” بر روی ۴ هزار و ۵ گونه از مهره‌داران و نیز در زمینه “شاخص تنوع زیستی که مبنای گزارش فوق قرار گرفته در فاصله سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۴ میلادی انجام داده است، ۶۰ درصد انواع جانوران مهره‌دار وحشی شامل ماهی‌ها، پرندگان، پستانداران، دوزیستان و خزندگان از بین رفته اند. در این گزارش گفته شده در چهار دهه گذشته شمار مهره‌داران در آمریکای جنوبی و مرکزی ۸۹ درصد کاهش پیدا کرده‌است. گونههای ساکن در آب‌های شیرین نیز ۸۳ درصد کم تر شده‌اند. این گزارش ۱۱ نقطه مهم در جریان نابودی جنگل‌ها را نیز شناسایی کرده‌است؛ نقاطی که تخریب گسترده‌ای صورت گرفته و در دهه پیش‌رو نیز این تخریب ادامه پیدا خواهد کرد. برخی دیگر از این نقاط عبارت هستند از آمازون –جایی‌که رئیس‌جمهوری تازه انتخاب‌شده برزیل از احتمال خروج کشورش از پیمان مقابله با شرایط اقلیمی سخن گفته– حوضه آبریز کنگو، سوماترا و بورنئو در اندونزی و مالزی، جایی که سال‌هاست در مورد تخریب گسترده جنگل‌های استوایی هشدار داده می‌شود. محتوی گزارش نابودی گونه‌ها و حیات وحش بین ۱۰۰ تا هزار بار پرشتاب تر از نرخ‌های پیشین، یعنی قبل از آن که عامل روابط تولیدی سرمایه داری دلیل اصلی باشد، انجام می‌گیرد. وزغ طلایی؛ آخرین آنها در سال ۱۹۸۹ دیده شد. سودان؛ آخرین کرگدن نر سفید شمالی که عمر او و نسلش به بهار این سال نرسید. اورانگ‌اوتان در سوماترا؛ تخریب گسترده جنگل در سوماترا سال‌هاست زندگی این جانور را با خطر جدی روبه رو کرده‌است. در نوامبر سال ۲۰۱۸ پژوهشگران استرالیایی در گزارشی چنین می گویند : داروهای مدرن برای درمان انسان از طریق فاضلاب به چرخه غذایی حیوانات وارد شده و سبب برهم خوردن سیستم‌های زیستی آنها می‌گردد. این دانشمندان با مطالعه بر روی حیواناتی که در مجاورت شش رود در نزدیکی شهر ملبورن استرالیا زندگی می‌کنند دریافتند که در بدن آنها مقادیر بالایی از داروهای ضد درد، داروهای ضد افسردگی و سایر داروها وجود دارد. این داروها پس از عبور از سیستم‌های فاضلاب شهری وارد آب‌های این مناطق شده‌اند. در این پژوهش وجود ۹۸ داروی رایج مورد مصرف انسان در بدن آبزیان، پستانداران و حشراتی که در این نواحی زندگی می‌کنند بررسی شده است. به عنوان مثال در بدن حیواناتی چون قزل‌آلا و پلاتی پوس که در آب زندگی می کنند مقادیر قابل توجهی داروی ضدافسردگی یافت شد. در مقابل، بدن حشرات حاوی مقادیر زیادی داروهای ضد درد، داروهای ضدقارچ، آنتی‌بیوتیک و داروهای ضدفشارخون بود. گرچه این تحقیق در استرالیا صورت گرفته اما وجود آن در کشورهای دیگر غیرمحتمل نیست. در فوریه سال ۲۰۱۹ تحقیقات تازه‌ای که در ژورنال «بیولوژیکال کانسرویشن» منتشر شد، نشان می‌دهد که کاهش روز افزون شمار و گونههای مختلف حشرات، می‌تواند تاثیری «فاجعه بار» بر محیط زیست گذاشته و حیات انسان بر زمین را با خطر نابودی روبه رو کند. بنا بر تحقیقات موجود در حدود ۴۰ درصد از جمعیت انواع حشرات کاهش پیدا کرده‌است و روند کاهش آنها هشت بار سریعتر از روند کاهش پرندگان، پستانداران و دیگر گونه‌ها است. بنا بر برآوردهای موجود حشرات ممکن است طی سده پیش رو به طور کلی در معرض نابودی کامل قرار گیرند. حشرات، از نظر تعداد، دو سوم حیات بر زمین را تشکیل می‌دهند و یکی از عوامل اصلی در چرخه حیات به شمار می‌روند. آنها به گرده‌افشانی درختان کمک می‌کنند، به ثبات خاک یاری رسانده و غذای گونههای دیگر جانوران هستند. در نتیجه نابودی آنها خطرات بازگشت‌ناپذیری برای کره زمین خواهد داشت. نویسنده تحقیقات تازه در گفتگویی ذکر می کند «اگر جلوی نابودی حشرات گرفته نشود، پیامدهای آن چه بر اکوسیستم کره زمین و چه برای بقای بشر، فاجعه بار خواهد بود». در ماه می سال ۲۰۱۹ گروهی از پژوهشگران در گزارشی که برای سازمان ملل متحد تهیه شده است هشدار دادند که به شکلی «بی سابقه» یک میلیون گونه جانوری و گیاهی کره زمین در معرض انقراض قرار دارد. در این گزارش آمده است که تنها تغییر گسترده نظام اقتصادی و مالی جهان می تواند از تهدید زیست بوم کره زمین جلوگیری کند. بنا به نتیجه گزارش سازمان ملل از هشت میلیون گونه جانوری و گیاهی جهان یک میلیون گونه طی چند دهه آینده در معرض انقراض قرار دارند. دانشمندان اعلام کرده اند که کشاورزی صنعتی و ماهی گیری صنعتی انبوه عوامل اصلی موثر در انقراض گونه های مختلف هستند. به گفته این گروه از پژوهشگران سرعت انقراض گونه های مختلف دهها هزار بار از میانگین خود طی ۱۰ میلیون سال گذشته بیشتر شده است. این تخریب از نابودی صخره‌های مرجانیِ زیر اقیانوس تا خشک‌شدن جنگل‌های بارانی و بدل شدن آنها به دشت‌های هموار را در بر می‌گیرد. تعداد پستانداران وحشی ۸۲ درصد کاهش یافته، اکوسیستم‌های طبیعی حدود نیمی از وسعت خود را از دست داده‌اند و میلیون‌ها گونه در خطر نابودی قرار دارند. در خصوص زیستگاه‌ها، تالاب‌ها بیشترین تخریب را متحمل شده اند. ۷۳ درصد آنها از سال ۱۷۰۰ تا کنون از بین رفته اند که عواقب ناخواسته آن برای کیفیت آب و حیات پرندگان بوده است. جنگل‌ها به خصوص جنگل‌های استوایی در حال ناپدید شدن هستند. در ۱۳ سال اول قرن اخیر، وسعت جنگل‌های دست نخورده ۷ درصد کاهش یافت (تقریباً برابر با مجموع وسعت دو کشور فرانسه و انگلیس). اقیانوس‌ها دیگر از گزند سرمایه دست نیافتنی نیستند. تنها ۳ درصد وسعت دریاها از فشار سرمایه ها در این حوزه پیش ریز در امان هستند. ماهیگیری صنعتی در بیش از نیمی از اقیانوس‌ها به وقوع می‌پیوندد و یک سوم جمعیت ماهیان را بیش از حد شکار کرده اند.
بنا بر پژوهشی در کالیفرنیا در آپریل ۲۰۲۰ ، جمعیت شاه پروانه‌ها یا پروانه‌های مونارک با کاهش ناگهانی ۸۶ درصدی در سال ۲۰۱۸ مواجه شد. برخی حشرات مضر نامیده می شوند، زیرا کشاورزی صنعتی از مدت ها پیش آن ها مانع بزرگی در را افزایش بارآوری کار کشاورزی صنعتی می بیند. در طبیعت چنین تقسیم بندی اساسا بی معنی است زیرا موجودات زنده در یک تعادل زیستی هارمونیک طی میلیون ها و بلکه میلیاردها سال زندگی کرده ند، اکنون و از مدت ها پیش روابط تولیدی سرمایه داری نقش خدایان باستانی را ایفا می کنند و با توجیه مضر و مفید بودن جانوران و بخصوص حشرات کاربرد حشره کش ها و کلیت آن چه ضد آفت نامیده شده را موجه جلوه می دهند، نامیدن موجودات ریز که در طبعیت صدها میلیون سال پیش از ظهور انسان وجود داشته اند بنام هایی نظیر «آفت» فقط جهت کاربرد سموم در کشاورزی و دام پروری صنعتی در دوران کوتاه سرمایه داری صنعتی متداول شده است. در مجلد اول و دوم این مجموعه بطور مفصل به نقش تخریبی و نابود کننده جانوران و گیاهان پرداخته شده است. گزارش فوق فقط یکی از این فجایع را توضیح می دهد که جمعیت حشرات در سراسر جهان به سرعت در حال کاهش است. حشرات نقش تعیین کننده‌ای در طبیعت و حفظ زیست بوم‌ها برای همه جانداران دارند. حشرات حتی ساختار‌های زیستی موجوداتی که می میرند را متلاشی می‌کنند که باعث تجزیهٔ سریعتر آنها و حفظ طبیعت می‌شود. این کار باعث غنی شدن دوبارهٔ خاک می‌گردد. حشرات با تسریع تجزیهٔ زباله‌های زیستی، به پاکیزه ماندن زمین کمک می‌کنند. انسان بدون وجود حشرات، در میان مدفوع خود و بقایای جسد جانوران شناور می‌شود!. حشرات هم‌چنین غذای پرندگان و خفاش‌ها و پستانداران کوچک هستند. دکتر فرانسیسکو سانچزـ بایو از دانشگاه سیدنی می‌گوید:” حدود ۶۰ درصد مهره‌داران برای بقای خود نیازمند حشرات هستند، بسیاری از گونههای پرندگان، خفاش‌ها، قورباغه‌ها و ماهی‌‌های آب شیرین بدون وجود حشرات نابود می‌شوند“. چرخهٔ مواد‌غذایی به‌شدت به فعالیت میلیون‌ها حشره‌ای که زیر زمین و در پهنه‌های آبی و اقیانوس‌های کرهٔ زمین زندگی می‌کنند، بستگی دارد. حشرات علاوه بر اینکه منبع ارزشمند مواد‌غذایی برای گونههای دیگر هستند و با فعالیت بازیافتی خود زیست بوم‌های کرهٔ زمین را نجات می‌دهند، خدمت مهم رایگان دیگری هم به کشاورزی صنعتی می‌کنند: گرده‌افشانی که نقش مهمی در تولید غذا دارد. پژوهشی برآورد کرده کشاورزی صنعتی سرمایه داری حدود ۳۵۰ میلیارد دلار از خدمات رایگان حشرات سود می‌برد. دکتر سانچز- بایو می‌گوید:”حشرات در گرده‌افشانی بیشتر گیاهان گلدار، از جمله در ۷۵ درصد از محصولات کشاورزی، نقش دارند“. برای تولید شکلات به ۱۷ گرده‌افشان نیاز است که ۱۵ تا از آنها موجودات ریز هستند. یکی از آنها نوعی مورچهٔ خیلی کوچک و یکی دیگر هم نوعی بید خیلی ریز است که انسان چیز زیادی از آن ها نمی داند اما کشاورزی صنعتی سرمایه داری پیش از این که آن ها را بشناسد از بین می برد. فقط می دانیم که در خیلی از کشورها، تعداد گونههای گرده‌افشان مثل زنبورهای عسل وحشی در حال سقوط است. بعضی از انواع معروف پروانه‌ها از جمله شاه‌پروانه‌ها یا پروانه‌های مونارک که در گرده‌افشانی بسیاری از گل‌های وحشی نقش دارند هم در حال از بین رفتن هستند. جهان حشرات برای ما انسان ها بسیار بزرگتر از آن است که بتوانیم آن را دریابیم. بنا بر آمار مؤسسهٔ اسمیتسونین در ایالات متحده، وزن کل حشرات روی زمین ۱۷ برابر وزن کل انسان‌های روی زمین است. این مؤسسه برآورد کرده است که درهر مقطع زمانی حدود ۱۰ کنتیلیون حشره بر روی زمین وجود دارد (کنتیلیون یعنی میلیارد میلیارد پس یعنی ۱۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ یا ۱۰۶ حشره). هنوز در مورد تعداد گونههای حشرات بر روی زمین فقط تخمین زده می شود که چیزی بین ۲ تا ۳ میلیون گونه هستند. برخلاف پستانداران، تحقیقات طولانی‌مدت بر روی حشرات به طور محدودی انجام شده و بسیاری از آن ها پیش از این که شناخته شوند از بین برده می شوند. بنا بر آمار مؤسسهٔ اسمیتسونین، ما فقط ۹۰۰،۰۰۰ گونهٔ مختلف حشرات را می‌شناسیم اما همین رقم هم به معنای حدود ۸۰ درصد گونههای موجودات زمین است. حشرات نابود می‌شوند، پیش از آنکه حتی شناخته و طبقه بندی شوند. گزارشی که در مجلهٔ بیولوژیکال کانسرویشن در فوریهٔ ۲۰۱۹ منتشر شد، دورنمای فاجعه بار و غم‌انگیزی را ترسیم می‌کند. در این گزارش آمده است که زیست توده یا بیومس حشرات در آلمان، بریتانیا و پورتوریکو، سه کشوری که تعداد حشرات به طور مداوم در طول ۳۰ سال اخیر بررسی شده است؛ نشان‌دهندهٔ ۲.۵ درصد کاهش در هر سال است (چیزی در حدود ۷۰ درصد در طول این مدت). جمعیت ۴۱ درصداز گونههای حشرات در همهٔ مکان‌های بررسی‌شده تاکنون رو به کاهش بوده است. پژوهشگران ایالات متحده در جزایر کارائیب و پورتوریکو، دریافتند که تعداد حشرات در طول چهار دههٔ گذشته کاهش عظیم ۹۸ درصدی داشته است. با این سرعت بسیاری از گونه‌ها نابود خواهند شد. دکتر سانچزـ بایو می‌گوید: “اگر جریان فعلی متوقف نشود، ما در همین قرن، شاهد نابودی میزان بالایی از گونههای حشرات خواهیم بود (بیش از متوسط ۴۱ درصد امروزی)”. “نسبت مشابهی از گونه‌ها تغییری در تعداد‌شان نداشته‌اند چون درصد کوچکی از گونه‌ها افزایش پیدا کرده‌اند و فراوانتر شده‌اند و شاید جای خالی آن گونه‌هایی که نابود شده‌اند را پر کرده‌اند“. این امر بدین معنی است که تعادل بزرگی که طی میلیون ها، بلکه ملیاردها سال بین حیوانات و بخصوص حشرات وجود داشته در حال تغییری بسیار عظیم است که نتایج فاجعه بار آن قابل پیش بینی نیست اما بروز انواع اپیدمی ها و پاندمی ها بین حیوانات و جوامع بشری بیشتر و بیشتر امکان وقوع دارند. نابودی زیستگاه‌ها به دلیل کشاورزی صنعتی دلیل اصلی از بین رفتن حشرات است، برای مثال مگس‌هایی که در گرده‌افشانی درختان کاکائو نقش داشتند، منقرض شده‌اند. دکتر مک‌آلیستر می‌گوید:”این مگس‌های کوچک برای دوران بزرگسالی خود به این درختان نیاز دارند تا آنها را بارور کنند. لارو آنها در برگ‌های خشک درخت زندگی می‌کند. با آغاز به کشاورزی تک کشتی از درختان سایه‌گستر که محل زندگی مگس‌های بزرگسال است، کاهش عظیمی رخ داده و بزودی از آن ها خبری نخواهد ماند و هم‌چنین از زیستگاهی که لارو آنها برای رشد نیاز دارد هم نشانی نخواهد ماند“. افزایش استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی، گونههای مهاجم و گرمایش زمین هم در این کاهش نقش دارند. تحقیق “صندوق جهانی طبیعت“، (دبلیو دبلیو اف) در گزارش انتشار یافته دهم سپتامبر ۲۰۲۰ می گوید که جمعیت حیات وحش جهان در مدتی کمتر از ۵۰ سال بیش از دو سوم کاهش پیدا کرده است. از ۱۹۷۰ تا کنون، دوسوم از جمعیت جانداران کم شده است. رفتار و عملکرد نظم مسلط جهان عامل اصلی نابودی بسیاری از انواع و جانواران است. این سازمان می‌گوید طی ۵۰ سال گذشته ۶۸ درصد از جمعیت حیوانات و پرندگان و آبزیان کاسته شده است. پژوهشگران مهمترین علت را نابودی جنگل‌ها و گسترش زمین‌های کشاورزی می‌دانند. مارکو لامبرتینی، مدیر صندوق جهانی طبیعت، به خبرگزاری فرانسه گفته که نابودی حیات وحش در سال‌های اخیر به شدت شتاب گرفته است. بدترین افت جانوری در آفریقا (در نمونه گوریل‌های کنگو) و آمریکای لاتین و کارائیب پیش آمده است. سازمان یادشده در سال ۲۰۱۶ نابودی حدود ۶۰ درصد از دنیای جانداران را ثبت کرده بود و اکنون با گذشت تنها چهار سال، این سیر قهقرایی به ۷۰ درصد نزدیک شده است. به گفته لامبرتینی، این زمان کوتاه تنها “لحظه‌ای گذرا از میلیون‌ها سالی است که روی این سیاره جانداران بیشماری زندگی می‌کردند“. تانیا استیل، مدیر دفتر بریتانیایی صندوق جهانی طبیعت، گفته است که حیات وحش با سوزاندن جنگل‌ها، صید صنعتی و بزرگ آبزیان و نابودی نواحی طبیعی “در حال سقوط آزاد” است.
تا کنون گفته می‌شد که امواج موبایل برای سلامتی انسان خطرناک است. حالا نتایج چندین تحقیق مشخص کرده که این امواج می‌توانند یکی از عوامل مرگ حشرات باشند. بر اساس نتایج یک مجموعه تحقیق، امواج منتشرشده از گوشی‌های موبایل می‌تواند دلیل مرگ حشرات در اروپا باشد. این نتیجه از بررسی ۱۹۰ پژوهش علمی از سراسر دنیا به دست آمده که انجمن حفاظت از محیط زیست آلمان با همکاری دو موسسه محیط زیستی دیگر گردآوری کرده است. این تحقیقات نشان می‌دهد که جدا از آفت‌کش‌ها و از بین رفتن زیستگاه‌ها و جنگل ها، افزایش پرتوهای الکترومگنتیک نیز “احتمالا تاثیر منفی بر زندگی حشرات” دارند. از میان ۱۰۰ تحقیق انجام‌شده در آزمایشگاه و نیز آزمایش‌های میدانی، ۶۰ پژوهش تاثیرات منفی سیگنال‌های تلفن‌های موبایل بر زنبورها، زنبورهای عسل و حشرات را نشان می‌دهند. این صدمات شامل از بین رفتن توانایی جهت‌یابی از طریق میدان‌های مغناطیسی تا آسیب زدن به ژن‌ها و لاروهای این حشرات می‌شود. به گزارش مجله تخصصی “جامعه پزشکی محیط زیستی” که نتایج این تحقیق در آن منتشر شده، دلیل این امر این است که امواج گوشی‌های موبایل و نیز تشعشات اینترنت و وای‌فای، مجاری کلسیم سلول‌های داخل بدن حشرات را منبسط می‌کنند تا کلسیم بیشتری جریان پیدا کند. کلسیم یک ماده معدنی مهم است که باعث یک سری واکنش‌های زنجیره‌ای بیوشیمی در حشرات می‌شود. تاثیر تشعشعات گوشی‌های موبایل بر محیط زیست دست کم گرفته می‌شود. با توجه به ورود تکنولوژی نسل پنجم موبایل این روند شتاب بیشتری خواهد گرفت. یک سال بعد یعنی اگوست ۲۰۲۱ پژوهشی می گوید مطالعه آنها که در نشریه “ساینس ادونسز” (پیشرفت های علمی) چاپ شده قوی ترین شاهد تا امروز از تاثیر مخرب آلودگی نوری بر جمعیت های بومی حشرات با عواقبی برای پرندگان و سایر گونه های حیات وحش است که برای تغذیه به کرم های ابریشم نیاز دارند. آلودگی نوری ممکن است از عوامل افت “نگران کننده” جمعیت حشرات در دهه های اخیر باشد. مطالعه ای که در بریتانیا انجام شده نشان داده که نور چراغ خیابان رفتار شب‌پره ها را مختل می کند و شمار کرم های ابریشم را به نصف می رساند. به نظر می رسد که نور چراغ های مدرن “ال ای دی” بیشترین تاثیر را بر حشرات داشته باشد. عوامل افت قابل توجه جمعیت حشرات پیچیده و متنوع است که شامل نابودی جنگل ها، باتلاق ها، دشت ها و مرداب ها، مصرف از آفت کش ها در کشاورزی صنعتی، آلودگی رودها و دریاچه ها، امواج الکترومغناتیسی و استفاده از نور مصنوعی اکنون به عنوان یکی دیگر از عوامل افت جمعیت حشرات مطرح شده است.
یک مطالعه علمی منتشر شده در آپریل ۲۰۲۲ نتیجه‌گیری کرده است که جمعیت حشرات در بعضی از بخش‌های جهان به دلیل تغییر آب و هوایی و کشاورزی صنعتی نصف شده است. به گفته این محققان در بریتانیا گرمایش و کشاورزی صنعتی عامل “افت جدی” جمعیت حشرات در سراسر جهان است. دکتر چارلی اوتویت از دانشگاه کالج لندن، سرپرست تحقیق، می گوید نابودی جمعیت حشرات ممکن است نه فقط برای محیط طبیعی، بلکه برای “سلامت انسان و امنیت غذایی، به خصوص نابودی گرده‌افشانان” زیانبار باشد. افت شدید جمعیت حشرات در جهان – به اصطلاح “آخرالزمان حشرات” – باعث نگرانی گسترده شده است. با این حال داده‌های علمی تصویری ناهمگون ارائه می‌کند، به طوری که برخی از انواع حشرات شاهد افت چشمگیر جمعیت هستند، درحالی که جمعیت بقیه ثابت مانده است. در مطالعه تازه، محققان داده های مربوط به قلمرو و شمار تقریبا ۲۰ هزار گونه حشره از جمله زنبورها، مورچه‌ها، پروانه‌ها، ملخ‌ها، سنجاقک‌ها را در حدودا شش هزار نقطه مختلف گرد آوردند. براساس این تحقیق که در “نیچر” چاپ شده در نواحی‌ای که تکنیک کشاورزی صنعتی با بار آوری بالای کار به کار گرفته می‌شود و گرمایش ملموس بود، شمار حشرات ۴۹ درصد افت کرده است. این در مقایسه با وضعیت مکان‌های نسبتا بکر است که تاکنون از شدیدترین آثار گرمایش پرهیز کرده‌اند. این پژوهش یکبار دیگر نشان می دهد که عوامل مختلف حاصل روابط تولیدی سرمایه داری بر روند تعادل و هارمونیک زندگی حشرات با دیگر جانوران و حتی گیاهان تاثیر بسیار خطرناک بر هم زننده دارد که نتایج آن فقط ناگهان با بروز امراض و اپیدیم ها نمایان می شود. سرمایه در سراسر جهان بر همه طبیعت از بی جان تا جانداران مسلط است و مالک می باشد. در هیچ کجای این کره هیچ حیوانی از گزند این هیولای مهیب در امان نیست. اگر موجودات زنده را به تصاحب مستقیم و مالکیت حقوقی در نیاورده، با ایجاد حصار ها و مکان های معین زیست آن ها را به دام سرمایه توریستی و باغ وحش های عظیم و حوزه های جدید پیش ریز سرمایه تبدیل کرده است. حوزه توریسم سرمایه سال به سال در حال گسترش و انباشت عظیم است که حاصل آن جز نابودی جانوران خارج حصار و به دام افتادن بقیه نیست. چنین تغییراتی که در چند دهه اخیر رخ داده منشا اصلی بروز پاندمی کووید ۱۹ و اپیدمی های در راه است. تبدیل منابع طبیعی، گیاهان، جانوران در هوا، برروی زمین و آب ها به سرمایه از ملزومات این روابط تولیدی است. جهت ریشه یابی مسائل زیست محیطی ناچاریم هر بار و در هر زمینه ای به تاریخ سرمایه داری و بخصوص سرمایه داری صنعتی مراجعه کنیم. شکار و کشتار حیوانات وحشی نه جهت ارتزاق از گوشت و پوست آن ها بلکه فقط بعنوان تفریح و قدر نمایی از جانب سرمایه داری اروپا و بخصوص بریتانیا در افریقا و هند آغاز شد. این روند در حوزه های گسترش سرمایه صنعتی و تولید انبوه کشاورزی و دامداری گسترش یافت و ابعاد جهانی پیدا کرد. این آغاز تهاجم بزرگ سرمایه به طبیعت و منابع زمین بود اما به هیچ وجه پایان آن نبود. سرمایه داری از همان آغاز، در تدارک کنترل عوامل طبیعی و شرایط تولید کشاورزی از جمله تغییرات فصول، کیفیت و محتویات زمین، آفات نباتی و نوع بذر بر آمد، اهمیت مسأله در سال های بعد از جنگ امپریالیستی دوم به اوج رسید، پیشرفت های چشمگیر تکنیکی این ایام نیز ساز و برگ لازم حصول این هدف را در اختیار صاحبان سرمایه قرار داد. دور طولانی کاشت، داشت و برداشت، مشکلات پیش بینی میزان محصول، خطر آفات نباتی و از بین رفتن تولیدات چه در هنگام بارور شدن و چه پس از برداشت و به گاه نگهداری، همگی عواملی هستند که این حوزه انباشت سرمایه را از سایر قلمروها متمایز می سازند و بر میزان بارآوری کار تأثیر می گذارند. با این حال برای این نظام یک چیز، شرط حیاتی و سرشتی است. دسترسی به حداکثر ارزش اضافی و این کار نیازمند توسعه انباشت همراه با افزایش بی مهار کار اضافی توده های کارگر به زیان کار لازم یا همان دستمزد آنان است. دراین فرایند مکانیزه شدن کاشت و داشت و برداشت، انبار داری و ترانسپورت مسلما نقش بسیار تعیین کننده ایفاء می نمایند و در بالا بردن میزان سود، سهم کافی بر دوش می گیرند. سرمایه در این گذر همسان تمامی قلمروهای پیش ریز و به حکم طبیعت نهادینش، راه تولید افراطی را پیش می گیرد، دستیابی به اقلام طلائی سود را همه چیز و نابودی انسان ها یا سیه روزی بی حدود آن ها در این راستا را ساده ترین و بی دریغ ترین کارها می بیند. هجوم سرمایه به طبیعت در حوزه کشاورزی به کاربرد وسیع آفت کش ها و سموم گره خورده است. در کشاورزی سرمایه داری حفظ ارزش مصرفی محصول در پروسه تولید و سامان پذیری، دستخوش مخاطرات زیادی است. آفات گیاهی مهم ترین و تأثیرگذارترین بخش این مخاطرات را تشکیل می دهند. فارمدار سرمایه دار برای فرار از تحمل هزینه های باز تولید محصول مورد هجوم آفت ها، راه استفاده از سموم دفع آفات را پیش می گیرد، او با این کار نه فقط هزینه های تولید مجدد را دور می زند که میزان ضایعات و خسارت ها را به حداقل ممکن می رساند. در یک کلام، توسل به کاربرد بی مهار سموم جزء لایتجزای پروسه ارزش افزائی سرمایه در حوزه کشاورزی و شرط حتمی حصول بیشترین اضافه ارزش ها یا سودهای دلخواه است. شالوده کار سرمایه بر تولید حداکثر کالا توسط حداقل نیروی کار، کاهش افراطی هزینه اجزاء مختلف بخش ثابت سرمایه، مرغوبیت حتی المقدور کالا و قدرت رقابت حداکثر در بازار سرمایه داری استوار است. تضمین همه اینها در کشاورزی صنعتی سرمایه داری، به استفاده گسترده از سموم دفع آفات گیاهی گره خورده است. پیامد های این هجوم آغاز نابودی جانداران اعم از گیاهان، موجودات روی زمین، هوا و آبزیان بوده است. حشرات، جوندگان، علف های هرز، قارچ ها، باکتری ها، کرمها، پارازیت ها، عنکبوت ها و پرندگان موجوداتی هستند که توسط سموم تولید شده کمپانی های کشاورزی و شیمیایی مورد حمله قرار می گیرند. هجوم بزرگ دیگر تبدیل جنگل ها و مراتع به حوزه های پیش ریز سرمایه و نابودی زیستگاه های جانوران، گیاهان بوده است که پایانی بر آن نیست. به ادامه آخرین پژوهش ها در این زمینه ها بپردازیم.
میلیاردها پرنده در سال‌های اخیر در آمریکای شمالی و اروپا از صحنه روزگار محو شده‌اند. در مناطق استوایی وضعیت وخیم‌تر است و جمعیت بیشتری در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند. شمار پرندگان در جهان به شکل چشمگیری رو به کاهش است. حدود ۱۱ هزار گونه پرنده در جهان زندگی می‌کنند، اما جمعیت نیمی از آنها در حال کاهش و جمعیت تنها ۶ درصد از این پرندگان رو به افزایش دارد. یکی از دلایل اصلی کاهش جمعیت پرندگان صدماتی است که از طریق فعالیت‌های انسانی به زیست بوم‌های پرندگان وارد آمده؛ بحران اقلیمی، سم‌های آفات، بیماری و آلودگی‌هوا، آب و خاک همگی در کاهش جمعیت پرندگان نقش دارند. میلیاردها پرنده در سال‌های اخیر در آمریکای شمالی و اروپا از صحنه روزگار محو شده‌اند. در مناطق استوایی وضعیت وخیم‌تر است و جمعیت بیشتری در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند. پژوهشگرانی که گزارش اخیر منتشر شده در ۵ مای ۲۰۲۲ در مورد افت جمعیت پرندگان را تهیه کرده‌اند می‌گویند که تغییر جمعیت پرندگان شاخص مناسبی است برای فهمیدن تغییر وضعیت جهان و سلامت کره زمین است. به گفته این پژوهشگران، پرندگان حساسیت بالایی نسبت به تغییرات رخ‌داده در زیست بوم‌های طبیعی شان دارند و در سرتاسر سیاره حاضرند و بنابراین «گوش سپردن به آنچه آنها به ما می‌گویند»، ما را نسبت به شدت تخریب طبیعت آگاه می‌کند. مطالعه اخیر در مورد جمعیت پرندگان که در ژورنال سالانه منابع و محیط زیست منتشر شده نشان می‌دهد که جمعیت ۴۸ درصد گونههای پرنده در حال کاهش هستند. جمعیت پرندگان در آمریکا و کانادا از سال ۱۹۷۰ تا کنون ۳ میلیارد کاهش یافته و از سال ۱۹۸۰ به این سو ۶۰۰ میلیون پرنده در قاره اروپا ناپدید شده‌اند. پرندگان از تمامی جوانب فعالیت‌های انسانی تاثیر می‌پذیرند. به عنوان مثال ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار پرنده در سال فقط در کانادا از خوردن آفت‌کش‌ها می‌میرند. آن دسته از پرندگان که بزرگتر هستند و دوران تولید مثل‌شان طولانی‌تر است بیش از سایرین در معرض خطر هستند. انواع طوطی‌ها، کبوتران دریایی، درنا و لک‌لک‌ها از جمله این دسته پرندگان هستند. هر کشور جهان دستکم یک پرنده در معرض خطر دارد و در ده کشور جهان بیش از ۷۵ گونه در معرض خطر هستند.
حسن عباسی مای ۲۰۲۲
